Στέλιος Στυλιανίδης
Είναι γνωστό ότι αμέσως μετά την εκλογή του στην προεδρία των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν δέχτηκε μόνο πολιτικές επικρίσεις για την ψυχοπαθολογία της συμπεριφοράς του (εκτός ορίων παρορμητικότητα, ανεξέλεγκτες εκρήξεις θυμού, περιφρόνηση για κάθε μορφή αδυναμίας, υβριστικός λόγος, σεξιστικός και ρατσιστικός λόγος, απόλυτο έλλειμμα ανοχής σε οποιαδήποτε κριτική, ανυπαρξία ενσυναίσθησης, διάψευση από την πλευρά του κάθε ίχνους ψυχιατρικής διαταραχής, προβολή της διαταραχής του στους άλλους με τη μορφή της δημιουργίας αποδιοπομπαίων τράγων, δυσκαμψία, απρόβλεπτες ακραίες αντιδράσεις, συχνή αποσύνδεση από την πραγματικότητα).
Εύλογη ήταν η έκφραση έντονων ανησυχιών από θεσμικούς παράγοντες, ακόμη και από μέλη της ευρύτερης οικογένειας του, όπως της ανιψιάς του, κλινικής ψυχολόγου, Mary Trump, με το βιβλίο της “Υπερβολικά πολλά και ποτέ αρκετά – πώς η οικογένεια μου δημιούργησε τον πιο επικίνδυνο άνθρωπο στον κόσμο”. Η προσπάθεια αυτή ενισχύθηκε το 2017 με την έκδοση ενός συλλογικού βιβλίου υπό την επιστημονική επιμέλεια της Bandy Lee, καθηγήτριας ψυχοϊατροδικαστικής και κοινωνικής ψυχιατρικής στο πανεπιστήμιο του Γέιλ, expert σε ζητήματα πρόληψης της βίας με τίτλο “Η επικίνδυνη περίπτωση του Ντόναλντ Τραμπ”.
Μια ομάδα 27 διακεκριμένων ειδικών στην ψυχική υγεία καταθέτουν την επιστημονική τους άποψη σχετικά με την ψυχοπαθολογία του πρώην προέδρου των ΗΠΑ και την επίδραση της, την επιμόλυνση που επιφέρει, στη σφαίρα της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής συνοχής.
Πρόσφατα (2024) εκδόθηκε ένα νέο βιβλίο από την ίδια καθηγήτρια, με τίτλο “Η μόλυνση του Τραμπ: Ένας υπαρξιακός κίνδυνος για την αμερικανική δημοκρατία και την ανθρωπότητα”. Η συγγραφέας διατυπώνει με έμφαση τη βασική της θέση υπερβαίνοντας τον βασικό δεοντολογικό κανόνα της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (gold water rule) ο οποίος διακηρύττει ως ανήθικη και απαγορεύει τη δημόσια έκφραση γνώμης ψυχιάτρων σχετικά με την ψυχική κατάσταση δημόσιων προσώπων τα οποία δεν έχουν αξιολογηθεί στο πλαίσιο ψυχιατρικής συνέντευξης, σύμφωνα με τα αποδεκτά πρότυπα μιας ψυχιατρικής αξιολόγησης.
Η συζήτηση σχετικά με την αποφυγή ψυχιατρικοποίησης κοινωνικών φαινομένων ή πολιτικών συγκρούσεων είναι μακρά και επίμονη στην ψυχιατρική κοινότητα. Όλοι αντιλαμβανόμαστε εμπειρικά την αντιδημοκρατική παντοδυναμία του Πούτιν με την πρόκληση ενός πυρηνικού πολέμου, τις μεγαλομανιακές πεποιθήσεις και τον κακοήθη ναρκισσισμό άλλων σύγχρονων ηγετών, όπως του Μπολσονάρο της Βραζιλίας, του Μιλέι της Αργεντινής, του Όρμπαν της Ουγγαρίας. Επίσης, γνωρίζουμε την κυριαρχία της ενόρμησης θανάτου και την καταστροφικότητα της φασιστικής ιδεολογίας η οποία θριάμβευσε στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το επιστημονικό και ηθικό ερώτημα που τίθεται με την την πιθανότητα επανεκλογής του Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ είναι αν έχουμε ως ειδικοί ψυχικής υγείας δικαίωμα να σιωπούμε απέναντι στην απειλή που συνιστά ένας επικίνδυνος ηγέτης, του οποίου τα ψέματα επιμολύνουν με τρομακτική ταχύτητα κοινωνικές ομάδες, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως ξενιστές ιού, όπου οι θεωρίες συνομωσίας εξαπλώνονται με ιδιαίτερη δύναμη απέναντι σε οποιοδήποτε ορθολογικό επιχείρημα και όπου η προτροπή αμφισβήτησης της νομιμότητας του εκλογικού αποτελέσματος οδηγεί σε κατάληψη του Καπιτωλίου και σε αμφισβήτηση των εμβολίων για την πανδημία Covid 19 προκαλώντας εκατομμύρια νεκρούς.
Όταν μια πολιτική ιδεολογία καθίσταται κίνδυνος για τη δημόσια υγεία και την κοινωνική συνοχή ως έκφραση ψυχοπαθολογίας του ηγέτη, τότε οφείλουμε να λάβουμε ενεργό μέρος στο δημόσιο διάλογο με οποιοδήποτε κόστος.
Η γερμανική ψυχιατρική εταιρεία παρέμεινε σιωπηλή κατά τη διάρκεια της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία και παθητική στα εγκλήματα που διέπραξε.
Η ύπουλα γλυκιά μουσική υπόκρουση του φασισμού ακούγεται πλέον και στη χώρα μας. ΄Όχι τόσο δυνατά αλλά ούτε και τόσο ανεπαίσθητα.
Ψυχίατρος – Ψυχαναλυτής
