Είμαστε ακόμα ζωντανοί (και προχωράμε)

Η πιο αμφιλεγόμενη διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική κρίση (COP29) ολοκληρώθηκε χθες στην απόλυτη πετροχώρα, το Αζερμπαϊτζάν.

Τα κείμενα των συμφωνιών θα μελετηθούν, αλλά ορισμένα προφανή:

Είμαστε ακόμη ζωντανοί. Εμείς, ο πλανήτης, ο ΟΗΕ. Αποφύγαμε το χειρότερο: Το ναυάγιο. Τη μη επίτευξη συμφωνίας, Και αυτό δεν ήταν λίγο, αν σκεφτεί κανείς τις σκιές πάνω από το Μπακού: Tην εκλογή Τραμπ, τις γεωπολιτικές εντάσεις και τους πολέμους, το χάσμα που βαθαίνει κάθε μέρα ανάμεσα στις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτός ο νέος απρόβλεπτος κόσμος εντείνει όλες τις ανισότητες (μεταξύ χωρών και εσωτερικά σε κάθε χώρα), υποβαθμίζει την αξία της δημοκρατίας και του συμμετοχικού πολιτικού πολιτισμού του συνδεδεμένου με τη Δύση,  και  κυριαρχείται από αυταρχικούς ηγέτες. Σ αυτόν τον κόσμο η αναζήτηση λύσεων απέναντι σε πλανητικές προκλήσεις γίνεται πιο δύσκολη.

Βασικός στόχος της διάσκεψης ήταν η  επίτευξη οικονομικής συμφωνίας για την αντιμετώπιση κλιματικών καταστροφών και την πράσινη μετάβαση των φτωχότερων   χωρών, που πλήττονται πιο σκληρά και αδυνατούν να ανταποκριθούν. Η συμφωνία υπεγράφη αλλά δεν ικανοποιεί. Θα παρέχονται τουλάχιστον 300 δισ. δολ. ετησίως, ενώ χρειάζονται τρισεκατομμύρια. Οι αντιδράσεις θυμού και απογοήτευσης εξηγούνται.

To ποσό θα προέλθει και από δάνεια με τη συμμετοχή των αναπτυξιακών τραπεζών από όλες τις χώρες, της Κίνας συμπεριλαμβανομένης. Η Κίνα κερδίζει έτσι ένα διπλό ρόλο: Θα είναι χρηματοδότης της μετάβασης χωρίς να χάσει την κατάταξή της στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αν οι ΗΠΑ αποσυρθούν από τη συμφωνία του Παρισιού θα είναι ο πλανητικός πρωταγωνιστής στη μάχη.

Στο Μπακού επιτεύχθηκε επίσης και συμφωνία για τις πιστώσεις άνθρακα (carbon credits), που παρά τις αδυναμίες της θα διευκολύνει τις εκταμιεύσεις.

Η οικοδεσπότης πετροχώρα είχε εξ αρχής υποβαθμίσει τον μετριασμό (mitigation) των εκπομπών που συνδέεται με τον ελέφαντα στο δωμάτιο: Την εγκατάλειψη της χρήσης ορυκτών καυσίμων. Η κατεύθυνση υπήρχε στη συμφωνία του 2023 (άλλες εποχές πριν ένα μόλις χρόνο!) στα Εμιράτα. Ο στόχος παραμένει ευτυχώς, αν και «νερωμένος» χωρίς αναφορές στις αιτίες της κλιματικής κρίσης. Και φυσικά ούτε λόγος για φιλόδοξες δεσμεύσεις περιορισμού των εκπομπών, όπως είχαν προτείνει η ΕΕ, η  Βρετανία και η Συμμαχία για την Καθαρή Ενέργεια: Βραζιλία, Αυστραλία, Καναδάς, Χιλή, Κολομβία, Νορβηγία μεταξύ άλλων.

Η επόμενη διάσκεψη θα γίνει στη Βραζιλία στο Μπελέμ, στην Πόρτα του Αμαζονίου. Η κυβέρνηση Λούλα έχει πολιτική αρκετά διαφορετική από αυτήν του Αλίεφ. Πήγε στο Μπακού με φιλόδοξους στόχους και δήλωσε πως η διάσκεψη ήταν μια οδυνηρή εμπειρία . Τι θα κάνει; Θα δούμε.

Καταλαβαίνω ότι όλα αυτά ακούγονται κάπως απογοητευτικά και δυσοίωνα. Ωστόσο εξακολουθώ να ελπίζω.

Πρώτα – πρώτα επειδή υπάρχουν τα γεγονότα.  Τα γεγονότα αγαπητοί μου. Η κλιματική κρίση θα δείχνει τα δόντια της με μεγαλύτερη ένταση κάθε χρόνο και δεν θα μας αφήσει να ξεχαστούμε. Μέσα στα δύο τελευταία χρόνια είχαμε κόστος σχεδόν μισό τρισεκ. δολ. λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, εμποδίων στη διακίνηση αγαθών, μετακινήσεων πληθυσμών κλπ. Με ακόμη χειρότερες προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια, η ασφαλιστική βιομηχανία, ο τουρισμός, οι μεταφορές, θα ξυπνήσουν.

Τα τελευταία χρόνια άλλωστε, είτε μας αρέσει είτε όχι, οι πιο σοβαρές λύσεις για την κλιματική κρίση δεν έρχονται από την πολιτική ηγεσία του πλανήτη που διολισθαίνει αλλού. Έρχονται από διεθνείς οργανισμούς, το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις δυνάμεις της οικονομίας, που με τις ανησυχίες και πρωτοβουλίες τους ωθούν και σε κυβερνητικές ρυθμίσεις.

Και βέβαια έρχονται από τις κινητοποιήσεις ενεργών πολιτών σε όλες τις χώρες.  Εκτός από τα γεγονότα υπάρχουμε λοιπόν και εμείς,  οι πολίτες,  που θα χτίσουμε πάνω σε ό,τι θετικό έδωσε το Μπακού η όποια άλλη διεθνής διάσκεψη.

Ωστόσο, η δράση μας πρέπει πια να εστιάσει στις πραγματικές ανάγκες και λύσεις:  Ίσως είναι καιρός να συζητήσουμε για ένα παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης με κανόνες και δόντια. Είναι άραγε η ομοφωνία του ΟΗΕ η λύση στα πλανητικά προβλήματα; Eίναι οι κανόνες συζήτησης για το κλίμα οι σωστοί; Είναι τα κριτήρια επιλογής των χωρών που φιλοξενούν τις διασκέψεις τα σωστά; Πως επηρεάζεται μια παγκόσμια διάσκεψη  από τους χιλιάδες λομπίστες και τα εκατομμύρια που διαθέτουν, από τα κέρδη τους, οι μεγάλες εταιρείες εξόρυξης, μεταφοράς και εμπορίας ορυκτών καυσίμων; Μήπως η ιδέα ενός παγκόσμιου φόρου αυτών των κερδών πρέπει να συζητηθεί πιο σοβαρά;

Αυτή η συζήτηση έχει ήδη ανοίξει και οι μετρήσεις δείχνουν ότι οι νεότερες ηλικίες συμμετέχουν. Υπάρχει λοιπόν ελπίδα. Ο ψηφιακός κόσμος έχει και τα καλά του.