Η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας ως reality show

Η συγκυρία της εκλογής νέου Προέδρου της Δημοκρατίας θα ήταν προφανώς η ιδανική για μια βαθιά και ουσιαστική συζήτηση για την αρχιτεκτονική του πολιτικού μας συστήματος. Η κατανομή πολιτικής ισχύος μεταξύ των θεσμών ενός συστήματος είναι θέμα επιλογής. Χρειαζόμαστε έναν ισχυρό και αυτόνομο θεσμικό πόλο που θα στέκεται κριτικά απέναντι στην γιγαντωμένης ισχύος εκτελεστική εξουσία; Χρειαζόμαστε μια κυβέρνηση που θα εφαρμόζει ανεμπόδιστα όσα υποσχέθηκε όταν έλαβε τη λαϊκή εντολή στις κάλπες, χωρίς να παρεμβαίνουν στο έργο της ένας τρίτος θεσμός; Επιχειρήματα υπέρ της μίας και της άλλης άποψης έχουν καταγραφεί πολλές φορές στον δημόσιο διάλογο. Υπέρ της ενίσχυσης του βάρους του Προέδρου της Δημοκρατίας -ενός εκ των πόλων που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντίβαρα στην εκάστοτε κυβέρνηση ή καλύτερα στον εκάστοτε πρωθυπουργό- έχουν εκφραστεί στο παρελθόν και πολιτικά πρόσωπα, όπως ο Κώστας Μητσοτάκης, πατέρας του σημερινού πρωθυπουργού, ή ο Αλέκος Παπαδόπουλος, πρόσωπο που συζητήθηκε ως επιλογή για τη θέση τις τελευταίες εβδομάδες. Ποια είναι όμως η θέση των σημερινών κομματικών ηγεσιών;

Ουδείς γνωρίζει. Η συζήτηση για την επικείμενη εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας παραπέμπει -στην καλύτερη περίπτωση- στην αναζήτηση ενός «πρέσβη καλής θέλησης» ο οποίος θα φοράει το εθνόσημο στο πέτο και θα προκαλεί ένα κάποιο ενδιαφέρον για τη χώρα μας σε διεθνείς εκδηλώσεις. Και αυτό απλά και μόνο προκειμένου να καλυφθεί η εργαλειακότητα με την οποία αντιμετωπίζεται το ζήτημα της εκλογής Προέδρου. Η ΝΔ ζυγίζει τα κέρδη που θα έχει στο κεντρώο και μετριοπαθές προφίλ του αρχηγού της η επιλογή ενός προσώπου εκτός των κομματικών της τειχών σε σύγκριση με τις ζημίες που θα προέλθουν λόγω της ενόχλησης του δεξιού ακροατηρίου της. Το ΠΑΣΟΚ εύχεται να μην εκτιμηθούν ως περισσότερα τα κέρδη από τις ζημίες για τη ΝΔ ώστε να μην προταθεί κάποιο πρόσωπο με το οποίο θα πρέπει να συμφωνήσει και εκείνο.

Οι διάσπαρτοι απόγονοι του πάλαι ποτέ ενιαίου ΣΥΡΙΖΑ κονταροχτυπιούνται για το ποιος θα κάνει πρώτος την πιο εντυπωσιακή πρόταση για τη θέση του Προέδρου ώστε να προλάβει να εκθέσει τους υπόλοιπους που εκ των πραγμάτων δεν θα συμφωνήσουν. Κανείς λοιπόν δεν έχει το παραμικρό ενδιαφέρον για την ουσία της αρχιτεκτονικής του πολιτικού συστήματος.

Και όταν δεν έχουν ενδιαφέρον οι πολιτικοί, είναι φυσικό ακόλουθο οι πολίτες να συζητούν για τα πρόσωπα που θα προταθούν για τη θέση του Προέδρου ωσάν να πρόκειται για τα πρόσωπα που θα μετέχουν στο επόμενο «παιχνίδι επιβίωσης» στις ακτές της Καραϊβικής. Πολύ περισσότερο όταν η νυν κάτοχος της θέσης αντιμετωπίζεται ως «υποψήφια προς αποχώρηση» για μήνες, μαθαίνοντας από τα μίντια την άποψη και του τελευταίου βουλευτή του κοινοβουλίου για εκείνη και αναμένοντας κλεισμένη μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο την ετυμηγορία του Πρωθυπουργού σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα. Όπως ακριβώς γίνεται δηλαδή και στο δημοφιλές τηλεοπτικό παιχνίδι. Πόσο ισχυρή μπορεί να φαίνεται στα μάτια του μέσου ψηφοφόρου μια Πρόεδρος που περιμένει υποτακτικά τη μοίρα της;

Οι ομοιότητες μεταξύ του reality show και της τρέχουσας διαδικασίας εκλογής του ανώτατου πολιτειακού λειτουργού δεν τιμούν την πολιτική ζωή της χώρας μας. Αντί ουσιαστικής διερεύνησης της αξίας της αναβάθμισης του ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας, οι υπουργοί και οι βουλευτές της ΝΔ καυχιούνται ότι η εκλογή Προέδρου είναι θέμα που χειρίζεται αποκλειστικά ο Πρωθυπουργός, καθώς η πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση αποσυνέδεσε την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής. Με άλλα λόγια, καυχιούνται ότι ένας ακόμα θεσμός έπεσε στα χέρια του πρωθυπουργικού συστήματός μας, με άλλοθι την προστασία της πολιτικής σταθερότητας. Τα έχουμε μπερδέψει. Ο θεσμικός συγκεντρωτισμός δεν είναι υποχρεωτικά ευκταίος σε μια δημοκρατία, γιατί συχνά παράγει ευκαιρίες κατάχρησης της εξουσίας.

Ακόμα λοιπόν και αν ο συγκεντρωτισμός παράγει εξ αντανακλάσεως σταθερότητα, η αξία του είναι συζητήσιμη. Αλλά ποιος να κάνει τώρα μια τέτοια συζήτηση; Το reality show με γραβάτες και ταγέρ είναι σίγουρα πιο πρωτότυπο.

Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονία