Ναι στην αξιολόγηση υπαλλήλων και υπηρεσιών, αλλά πως;

Πριν από 25 χρόνια, όταν σχεδιαζόταν ένα σύστημα διασφάλισης ποιότητας (και) στον δημόσιο τομέα, οι ειδικοί που μετείχαν σ’ αυτό είχαν επισημάνει την ανάγκη να υπάρξουν εγγυήσεις ποιότητας για το σύνολο των τμημάτων του δοικητικού συστήματος.

Θα έπρεπε, δηλαδή, να σχεδιαστεί, εν πρώτοις, η διασφάλιση της ποιότητας της λειτουργίας της Διοικήσεως στη βάση των ρυθμιστικών κανόνων και των διοικητικών διαδικασιών που περιλαμβάνονται στην Καλή Νομοθέτηση. Ακολούθως, να διασφαλιστεί η ποιότητα των δομών και των υποδομών στη βάση δεικτών αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας και να ακολουθήσει η αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς πολίτες και επιχειρήσεις. Εν τέλει, οι ίδιες εγγυήσεις ποιότητας θα έπρεπε να παρασχεθούν και για την αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού του Δημοσίου.

Οι πολιτικές ηγεσίες της εποχής όσο και οι επόμενες περιορίστηκαν σε επιδερμικές αλλαγές, εξαιρουμένων των ΚΕΠ τα οποία αποτέλεσαν την μεγάλη αλλά μοναδική μεταρρύθμιση λειτουργικού χαρακτήρα της μεταπολίτευσης.

Η αξιολόγηση περιορίστηκε σε κάποιες δειλές απόπειρες κλειστών συστημάτων που την κατανοούσαν ως τεχνικό ζήτημα αλλά κι αυτές σκόνταψαν τόσο στις αντιδράσεις αρτηριοσκληρωμένων συνδικαλιστικών ηγεσιών όσο και στην ισοπεδωτική λογική της τρόικας η οποία περιορίστηκε στις περικοπές του αριθμού και των αμοιβών των δημοσίων υπαλλήλων.

Η βελτίωση των δεξιοτήτων των υπαλλήλων καθώς και η συμμετοχή των πολιτών στην αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών που, πρόσφατα, εξαγγέλθηκαν αποτελούν ένα θετικό βήμα. Το κατά πόσον, όμως, θα αποδώσουν τα μέτρα αυτά εξαρτάται από την βούληση και γνώση της κυβέρνησης να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για αυτό, όπως ένα σύνολο μέτρων που θα προβλέπουν επιβραβεύσεις είτε κυρώσεις για όσες δημόσιες υπηρεσίες αξιολογηθούν αρνητικά. Σημαντικό είναι, επίσης, να αποσαφηνιστεί ποιοί θα είναι οι αξιολογητές και τι εχέγγυα ανεξαρτησίας θα έχουν ώστε να μπορούν να παρακάμψουν τις πελατειακές και κομματικές πιέσεις στην περίπτωση αρνητικών αξιολογήσεων.

Κυρίως, όμως, η κυβέρνηση πρέπει να αντιμετωπίσει ορισμένα κρίσιμα υποκείμενα προβλήματα τα οποία είτε ακυρώνουν είτε αδρανοποιούν τις μεταρρυθμίσεις. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η σύγχυση και οι επικαλύψεις των αρμοδιοτήτων οι οποίες μπορούν να αρθούν μέσω ενός συστήματος πολυεπίπεδης διακυβέρνησης σαν αυτό που εξαγγέλθηκε τον Ιανουάριο του 2023 αλλά η εφαρμογή του πάγωσε.

Η αυστηρή εφαρμογή των κανόνων της καλής νομοθέτησης με άμεση διακοπή της παρείσφρυσης διατάξεων πελατειακού χαρακτήρα μέσω τροπολογιών καθώς και η συστηματική και σταθερή κωδικοποίηση της νομοθεσίας είναι, επίσης, απολύτως καθοριστικές για την βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Πως να αξιολογηθεί θετικά μια πολεοδομία ή οι υπάλληλοί της όταν έχουν να αντιμετωπίσουν ένα νομοθετικό κυκεώνα διατάξεων που προκαλούν, με τη σειρά τους, έναν άλλον κυκεώνα διοικητικών ενεργειών, οδηγώντας σε αναπόφευκτες καθυστερήσεις; Μάλιστα, αυτές, συχνά, επιτείνονται από την αδυναμία της κεντρικής διοίκησης να υιοθετήσει ένα αποτελεσματικό σύστημα κινητικότητας των υπαλλήλων που να μην παρακολουθεί, απλώς, τις βουλήσεις των ενδιαφερομένων αλλά και τις ανάγκες των υπηρεσιών στο σύνολο της επικράτειας. Είναι κοινός τόπος ότι, σήμερα, υπάρχουν υπηρεσίες στις οποίες οι υπάλληλοι υποαπασχολούνται κι άλλες στις οποίες καταβάλουν προσπάθεια να αναταποκριθούν σε περισσότερους από έναν ρόλους.

Η ψηφιακή τεχνολογία αποτελεί, βεβαίως, τη ναυαρχίδα του διοικητικού εκσυγχρονισμού πλην όμως κι αυτή περιορίζεται, προς το παρόν, στις υπηρεσίες του gov.gr

Μια ολοκληρωμένη πολιτική αξιολόγησης στο Δημόσιο που στηρίζεται στην ποιότητα υπηρεσιών και ανθρώπων πρέπει να περιλάβει και να ιεραρχήσει όλα τα προηγούμενα μεταρρυθμιστικά μέτρα τα οποία έχουν αναλυθεί, δια μακρών, στις προηγούμενες δεκαετίες από Έλληνες και ξένους εμπειρογνώμονες. Γι αυτό χρειάζεται, οπωσδήποτε μια Στρατηγική διοικητικών μεταρρυθμίσεων η οποία θα εκτείνεται πέραν των στενών ορίων του εκλογικού κύκλου.

Οι πολίτες μπορούν κατά την εφαρμογή αυτής της Στρατηγικής να έχουν έναν καθοριστικό ρόλο. Δεν μπορούν όμως ούτε πρέπει να υποκαταστήσουν όργανα και αποφάσεις που θα παραβίαζαν τη θεσμική τάξη. Η αξιολόγηση είναι ασύμβατη τόσο με τις πελατειακές πρακτικές όσο και με την εντυπωσιοθηρία και τον λαϊκισμό.