Από τη συγκέντρωση στη συνέντευξη

Είναι σπάνιο για μια μη εκλογική, ή και μη τυπική, κινητοποίηση των πολιτών να παράγει πολιτικές ενέργειες και αντιδράσεις από τους πλέον τυπικούς δρώντες της πολιτικής μας ζωής, τα κόμματα. Η μαζική και συναισθηματικά φορτισμένη παρουσία δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων στις συγκεντρώσεις που κάλεσαν οι συγγενείς των θυμάτων των Τεμπών την περασμένη Κυριακή μοιάζει λοιπόν να αποτελεί την εξαίρεση, δεδομένης της αιφνίδιας αλλαγής τακτικής επί του θέματος που επεδίωξε με τη χθεσινή εμφάνισή του ο Πρωθυπουργός σε τηλεοπτική του συνέντευξη. Πώς ερμηνεύεται τούτη η εξαίρεση;

Ένα κομμάτι της ερμηνείας βρίσκεται στη λεγόμενη «πλευρά της ζήτησης», δηλαδή στην ένταση των συναισθημάτων που δημιούργησε και το ίδιο το συμβάν της απώλειας δεκάδων νέων ανθρώπων σε ένα τρένο που όλοι έχουμε χρησιμοποιήσει, αλλά και η διαχείριση του συμβάντος από πάσης φύσης θεσμούς του πολιτικού μας συστήματος, από τις ανεπαρκώς τεκμηριωμένες αποφάσεις για το μπάζωμα του σημείου από την περιφερειακή διοίκηση και τις συζητήσεις βιτρίνας στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής μέχρι την εξαφάνιση βίντεο και ηχητικών συνομιλιών που προηγουμένως κανείς δεν είχε σκεφτεί να αναζητήσει. Το αυξημένο και αμείωτο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για το θέμα αυξάνει την επιδραστικότητα μιας κινητοποίησης, πολύ περισσότερο που το θέμα δεν έχει συνδεθεί με την αντί-κυβερνητική ψήφο και συνεπώς μένει μη εκφρασμένο εκλογικά.

Ένα δεύτερο κομμάτι της ερμηνείας όμως βρίσκεται στην «πλευρά της προσφοράς», δηλαδή στην επιθυμία του Πρωθυπουργού να αντιδράσει άμεσα στις συγκεντρώσεις της Κυριακής. Η επιθυμία αυτή ευθυγραμμίζεται με την πάγια τακτική -ή και εσωτερική ανάγκη- του Πρωθυπουργού να υπέρ-ίπταται της κυβέρνησής του και του κόμματός του, επιβεβαιώνοντας με κάθε ευκαιρία την ικανότητά του να παρακολουθεί το σύνολο των δημόσιων πραγμάτων και να φροντίζει για οποιαδήποτε μικρή ή μεγάλη ατέλεια πρώτος αυτός. Η πολιτική παρέμβαση στα εγγεγραμμένα ήδη από την Κυριακή γεγονότα επιταχύνθηκε εξαιτίας της πρόθεσης του Πρωθυπουργού να διασώσει τον εαυτό του από το ευρύ σύνολο των κάθε λογής υφισταμένων του -από υπουργούς και βουλευτές μέχρι αστυνομία, περιφερειακή διοίκηση και ΟΣΕ- που δείχνουν να χάνουν πλέον το έδαφος υπό την πίεση των λογικών ερωτημάτων της κοινής γνώμης.

Θα παράγει περαιτέρω πολιτικές εξελίξεις η κινητοποίηση της Κυριακής και γενικότερα η τραγωδία των Τεμπών; Αναφορικά με την πλευρά της ζήτησης, παρατηρείται μια δυσχέρεια στη μετάφραση των κινητοποιήσεων των πολιτών σε εκλογική επιλογή. Τα κόμματα της μείζονος και της ελάσσονος αντιπολίτευσης δυσκολεύονται να πείσουν ότι υπό τη δική τους διακυβέρνηση τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά και για αυτό και αρκούνται σε ορθές -πλην όμως ανεπαρκείς για να παράγουν πολιτικό αποτέλεσμα- καταδίκες αλαζονικών δηλώσεων και συμπεριφορών υπουργών και βουλευτών της ΝΔ και στηλιτεύσεις της επικοινωνιακής διάστασης της διαχείρισης του δυστυχήματος από την κυβέρνηση. Επιπλέον, το τραγικό δυστύχημα και η διαχείρισή του εντείνουν την αποδοκιμασία για τη λειτουργία των θεσμών στη χώρα. Τα κόμματα, όλα ως παράγοντες του συστήματος, είναι κεντρικός πυλώνας αυτού του σάπιου θεσμικού οικοδομήματος και συνεπώς δεν μπορούν να ιδωθούν ως καταλύτης για την ανοικοδόμησή του. Οι περαιτέρω πολιτικές συνέπειες λοιπόν ίσως δεν αλλάξουν την κατανομή ισχύος μεταξύ των κομμάτων εκλογικές, όμως σίγουρα θα επιδράσουν στα επίπεδα εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς.

Αναφορικά με την πλευρά της προσφοράς, η χθεσινή συνέντευξη του Πρωθυπουργού δεν μοιάζει ικανή να τον διατηρήσει στο απυρόβλητο. Η απόσταση από την εικόνα του πρωθυπουργού που είναι πανταχού παρών, ελέγχει και παρεμβαίνει έως την εικόνα του πρωθυπουργού που παραπλανήθηκε και που δεν μπορεί να έχει την ευθύνη των πάντων είναι τεράστια. Η διάσωσή του λοιπόν περνά μέσα από τη «θυσία» άλλων εμπλεκομένων, εξέλιξη που συνεπάγεται πιθανές ρήξεις στο εσωτερικό του κόμματος. Ωστόσο, η απώλεια των γνωρισμάτων της ευφυίας, της εγρήγορσης και του συντονισμού, γνωρισμάτων που απέδιδε στον Κυριάκο Μητσοτάκη σημαντικό τμήμα του εκλογικού ακροατηρίου πιθανώς να δημιουργήσει ρωγμές και στον κύκλο των δικών του προσωπικών υποστηρικτών. Ο ίδιος ουσιαστικά παραδέχθηκε εχθές τις απώλειες αυτές και επιχείρησε να καλλιεργήσει την ιδιότητα του ανθρώπινου, επαναλαμβάνοντας πλειστάκις τη γονεϊκή ιδιότητά του και «σκύβοντας το κεφάλι» στην Μαρία Καρυστιανού. Δυστυχώς για τον ίδιο, η ιδιότητα αυτή δεν κατακτιέται εύκολα. Ο δρόμος των πολιτικών εξελίξεων που άνοιξε με τη συγκέντρωση της Κυριακής και διευρύνθηκε με τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού την Τετάρτη είναι μακρύς.

Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας