Γιατί δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στις εκλογές του ΠΑΣΟΚ;

Οι μετρήσεις πρόθεσης ψήφου στις κάλπες για την εκλογή νέας ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ δημοσιεύονται στα μίντια σχεδόν καθημερινά. Τα επιτελεία κάθε υποψηφίου και υποψηφίας παραγγέλνουν κρυφές δημοσκοπήσεις και χαράσσουν στρατηγικές «φαβορί» και στρατηγικές «αουτσάιντερ» στη βάση αυτών.

Η αγωνία συμμετεχόντων σε τηλεοπτικά πάνελ να αναπαράγουν με ακρίβεια τα δεκαδικά ψηφία του ποσοστού που καταγράφηκε για κάθε υποψήφιο και υποψήφια είναι έκδηλη.

Όλοι κάνουμε σαν να ξέρουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα την προσεχή Κυριακή. Είναι όμως όντως έτσι;

Όχι. Και δεν θα μπορούσαμε να ξέρουμε. Όχι γιατί η στατιστική είναι η επιστήμη της αμφιβολίας ή γιατί τα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή δεδομένων είναι παρωχημένα. Ούτε γιατί οι ερωτώμενοι τρολάρουν τους δημοσκόπους ή γιατί οι εταιρείες είναι «πληρωμένες». Αλλά για τον απλούστατο λόγο ότι η εκτίμηση των πιθανοτήτων εμφάνισης μιας ιδιότητας ή μιας συμπεριφοράς σε έναν πληθυσμό, μέσω της χρήσης ενός δείγματος, προϋποθέτει, πρώτα από όλα, ότι γνωρίζουμε ποιος είναι ο πληθυσμός για τον οποίο επιχειρούμε την εκτίμηση.

Σε μια εθνική βουλευτική αναμέτρηση, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο πληθυσμός είναι το σύνολο των ενήλικων πολιτών της χώρας, παρότι φυσικά πλέον η συχνότητα της επιλογής αποχής από τις κάλπες καταστρατηγεί και αυτήν τη σύμβαση περί τον υπό μελέτη πληθυσμό. Σε μια εσωκομματική εκλογή ηγεσίας όμως, πώς μπορούμε να ξέρουμε ποιος είναι ο πληθυσμός για τον οποίο επιχειρούμε να γενικεύσουμε βασιζόμενοι σε ένα επαρκές δείγμα; Μπορούμε να ξέρουμε ποιοι θα φτάσουν στην κάλπη και συνεπώς θα αποτελέσουν τον «υπό μελέτη πληθυσμό» της έρευνας;

Όχι, δεν μπορούμε. Θα φτάσουν στην κάλπη όσοι ψήφισαν ΠΑΣΟΚ Στις Ευρωεκλογές; Το πιθανότερο. Θα φτάσουν στην κάλπη όσοι ψήφισαν ΠΑΣΟΚ στις διπλές εκλογές του 2023; Δεν το γνωρίζουμε; Εκείνοι που το ψήφισαν το 2019 ή παλαιότερα; Θα επιστρέψουν να εκφράσουν τη γνώμη τους για το «παλιό αγαπημένο»; Εκείνοι που το ψήφιζαν προ του 2012; Και επίσης γιατί να μην φτάσουν στην κάλπη και ψηφοφόροι της ΝΔ των τελευταίων ετών που ίσως σκέφτονται ότι έπραξαν άστοχα και ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ; Γιατί να μη φτάσουν στην κάλπη και ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ, είτε της λαμπρής περιόδου του μέχρι το 2019, είτε εκείνοι που τον εγκατέλειψαν μετά τις ήττες του 2023; Με δεδομένο ότι κάθε μία από τις παραπάνω ομάδες ψηφοφόρων έχουν μια διαφορετική εικόνα για τις ανάγκες, αλλά και για τις ευθύνες, του ΠΑΣΟΚ, είναι πολύ λογικό να στρέφονται προς διαφορετικούς υποψηφίους. Διαφορές στην ένταση και στον παλμό της προσέλευσης στην κάλπη κάθε μίας από τις παραπάνω ομάδες είναι σε θέση να ερμηνεύσουν το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής. Όμως οι αποφάσεις για την προσέλευση σε μια εσωκομματική εκλογή λαμβάνονται την τελευταία στιγμή, ενώ η απουσία αίσθησης καθήκοντος για τη συμμετοχή σε μια τέτοια εκλογή μειώνουν τη βαρύτητα της όποιας καταγραφής πρόθεσης συμμετοχής αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις.

Η στατιστική ορθώς χρησιμοποιείται στην πρόβλεψη -και φυσικά στην ερμηνεία- της εκλογικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να καλλιεργείται στο ευρύ κοινό η εντύπωση ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και όταν δεν ξέρουμε τι ακριβώς ψάχνουμε να προβλέψουμε ή να ερμηνεύσουμε. Ας βρούμε λοιπόν πρώτα ποιοι είναι εκείνοι που θα φτάσουν στην κάλπη του ΠΑΣΟΚ την προσεχή Κυριακή και μετά ας βάλουμε μπροστά τη στατιστική και τη δειγματοληψία ώστε να βρούμε ποιος θα είναι ο νικητής.

Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας