Οδηγός επιβίωσης για θεραπευόμενους

Πριν από λίγες μέρες δέχτηκα τηλεφώνημα από μια παλιά μου φοιτήτρια η οποία ολοκλήρωσε την ψυχοθεραπευτική της εκπαίδευση σε μια από τις πάμπολλες ιδιωτικές σχολές και μου ζητούσε κλινική εποπτεία στο ψυχοθεραπευτικό της έργο. Η συγκυρία της πανδημίας, σύμφωνα με την αφήγηση της, έσπρωξε πολλούς νέους ψυχολόγους- ψυχοθεραπευτές να εργάζονται μόνο διαδικτυακά μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, εγχώριας ή διεθνούς.

Η πρώην φοιτήτριά μου υπήρξε πολύ ειλικρινής και προσπάθησε να απαντήσει αυθόρμητα στις ερωτήσεις μου που αφορούσαν θεραπευτικούς χειρισμούς για δύσκολα περιστατικά και κριτήρια παραπομπής περιστατικών σε ψυχιάτρους.

Γρήγορα αντιλήφθηκα ότι το χάος είναι καθολικό σε σχέση με την αποκωδικοποίηση του θεραπευτικού αιτήματος, με την απαιτούμενη διαφορική διάγνωση, αλλά και με τη διαμόρφωση ενός εξατομικευμένου θεραπευτικού σχεδίου, στη βάση τόσο της προσωπικότητας όσο και της ψυχοπαθολογίας κάθε θεραπευόμενου. Η αμοιβή της ήταν 15 ευρώ τη συνεδρία, ως πρωτοεισερχόμενη στην πλατφόρμα που απασχολεί 1605 ψυχολόγους. Ο τιμοκατάλογος που έχει αναρτηθεί περιλαμβάνει τιμές από 30 μέχρι 80 ευρώ, σε συνάρτηση με τη διάγνωση ή τη θεραπεία.

Προσφέρονται ευκολίες για προπληρωμένα πακέτα, σε άνεργους ή φοιτητές και επιλογή ειδικού με χρήση ΑΙ μετά από απάντηση σε ερωτηματολόγιο για τη διαμόρφωση προφίλ του υποψήφιου θεραπευόμενου.

Οι εξ αποστάσεως συνεδρίες εκτοξεύθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας και παραμένουν δημοφιλείς. Φαίνεται ότι έχει αναπτυχθεί ένα πολύ εξειδικευμένο μάρκετινγκ προώθησης “ψυχοθεραπευτικών προϊόντων” τα οποία καλύπτουν ένα τεράστιο φάσμα αναγκών αλλά και κάθε μορφής επιθυμία ή φαντασίωση για ευτυχία.

Από χρήση ανατολικών τεχνικών (διαδικτυακές ομάδες διαλογισμού, mindfulness κοκ) και εναλλακτικής ιατρικής μέχρι life coaching, βραχεία συμβουλευτική ψυχικής υγείας μέχρι και tips well being στο Tik Tok.

Στο πλαίσιο αυτό, της αναζήτησης της εύκολης λύσης και της άμεσης ανακούφισης, συγκροτείται μια νέα επαγγελματική κουλτούρα που υποστηρίζεται από οριακά εκπαιδευμένους νέους ψυχολόγους, με ελάχιστη κλινική εμπειρία και καμία αξιολόγηση, οι οποίοι εκμεταλλεύονται την απουσία κριτηρίων, παρακολούθησης και ελέγχου στο χώρο, προκειμένου να επιβιώσουν επαγγελματικά.

Από την εμπειρία μου οφείλω να διακρίνω ένα μικρό ποσοστό νέων ψυχολόγων, οι οποίοι, με υψηλό κίνητρο και αυθεντική επένδυση στην επιστημονική γνώση, προσπαθούν να σταθούν με αξιοπιστία και αξιοπρέπεια απέναντι στα θεραπευτικά αιτήματα.

Ωστόσο, η μεγάλη πλειοψηφία των νέων ψυχολόγων ευφορούνται από το σύγχρονο ρεύμα της παροχής συμβουλών, χωρίς οι ίδιοι να έχουν την απαραίτητη κατάρτιση και χωρίς να έχουν μπει στην επίπονη διαδικασία μιας σοβαρής ατομικής θεραπείας ώστε, κάποια στιγμή, να μπορούν να θεραπεύσουν.

Είναι πρόβλημα δημόσιας υγείας: Πέρα από τις απαραίτητες θεσμικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν από την πολιτεία για να μπουν κανόνες σ αυτό το χάος, όσοι αναζητούν ψυχοθεραπεία διαδικτυακά πρέπει να ελέγχουν τη σοβαρότητα της πλατφόρμας, το βιογραφικό του επιλεγμένου θεραπευτή τους και να αποφεύγουν την εύκολη σαγήνη, η οποία ασκείται από νεαρούς θεραπευτές προκειμένου να τους κρατήσουν ως περιστατικά.

Ο στόχος της ψυχοθεραπείας, με λίγα λόγια, είναι να βοηθήσουμε τους θεραπευόμενους να καταλάβουν την εσωτερική τους λειτουργία για να υπερβούν τις αντιστάσεις τους στην αλλαγή.

Εύκολος δρόμος δεν υπάρχει και σίγουρα δεν περνάει από εύπεπτες συνταγές και μαγικές λύσεις που αφειδώς προσφέρονται από ανεύθυνους εμπόρους ανακούφισης της ψυχικής οδύνης.

Ομότιμος καθηγητής κοινωνικής ψυχιατρικής, ψυχαναλυτής, ιδρυτής-επίτιμος πρόεδρος της ΕΠΑΨΥ