Από τον «Ανένδοτο» στον «Διμέτωπο»

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η επικράτηση της Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου επί της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή υπήρξε κατά κάποιο τρόπο το αποτέλεσμα μίας εκ των
πρώτων νικηφόρων εκλογικών στρατηγικών της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Θέτοντας στο κέντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης τη θεσμική εκτροπή των εκλογών του 1961, ο Γεώργιος
Παπανδρέου κατάφερε να αναδομήσει τη μετεμφυλιακή διαιρετική τομή που εγκλώβιζε το Κέντρο στην πλευρά της εθνικοφροσύνης και έφερε την Αριστερά στο πλευρό του, πετυχαίνοντας μια πειστική νίκη σε βάρος της ΕΡΕ στις εκλογές του 1963. Ο «Ανένδοτος Αγώνας» -η κωδική ονομασία που χρησιμοποίησε ο ίδιος ο Παπανδρέου για τη στρατηγική του- είχε φέρει καρπούς, καταφέρνοντας μάλιστα να βγάλει την Ένωση Κέντρου από τη στενωπό του «Διμέτωπου Αγώνα», δηλαδή την υποχρέωση παράλληλου και συμμετρικού ανταγωνισμού τόσο με την ΕΡΕ, όσο και με την ΕΔΑ, προκειμένου να αποδεικνύει αδιάκοπα τόσο τα αντί-δεξιά και αντί-μοναρχικά, όσο και τα αντί-κομμουνιστικά της αισθήματα.

Η κατά μέτωπο επίθεση προς τα δεξιά και μάλιστα με αιχμή την καταστρατήγηση από τη ΝΔ του θεσμικού πλαισίου, δηλαδή ένας σύγχρονος «Ανένδοτος Αγώνας», υπήρξε η στρατηγική επιλογή του ΠΑΣΟΚ υπό την ηγεσία Νίκου Ανδρουλάκη κατά την τελευταία πενταετία, ειδικά μάλιστα μετά τις αποκαλύψεις για τις παρακολουθήσεις από την ΕΥΠ των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων του ίδιου του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ και μετά τις κατηγορίες για συγκάλυψη του τραγικού δυστυχήματος των Τεμπών από την κυβέρνηση. Δεν φάνηκε ωστόσο να πετυχαίνει στις εκλογές του 2023, καθώς οι μνήμες της προηγούμενης στρατηγικής που το ΠΑΣΟΚ εφάρμοσε, δηλαδή του «Διμέτωπου Αγώνα» κόντρα στη ΝΔ και στον ΣΥΡΙΖΑ, μείωσαν την ισχύ της νέας στρατηγικής του «Ανένδοτου» στους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ και των άλλων κομμάτων του αριστερού ημισφαιρίου. Ο «Διμέτωπος» είναι πάντα μια δύσκολη στρατηγική, διότι απαιτεί αυτόν τον συνεχή αγώνα να αποδείξεις ότι «δεν είσαι κάτι».

Για αυτό και είναι η στρατηγική την οποία το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να φορτώσει στη ΝΔ. Και μοιάζει να έχει την ευκαιρία να το κάνει. Με τα κόμματα του υπέρ-δεξιού χώρου να αυξάνουν την απήχησή τους και το ΠΑΣΟΚ να βρίσκει τον βηματισμό του ως δικομματικός παίκτης, η ΝΔ μοιάζει να βρίσκεται ήδη στην αμήχανη θέση ενός ενδιάμεσου κόμματος που πρέπει να αποδείξει ότι ούτε κρύβει ακροδεξιούς σκελετούς στη ντουλάπα της, ούτε είναι το νέο ΠΑΣΟΚ. Κάθε κίνηση και κάθε δήλωση ενός κόμματος που βρίσκεται σε αυτήν τη θέση μεταφράζεται -ήδη πλέον- με κριτήριο τον βαθμό προσέγγισης του ενός και του άλλου πολιτικού γείτονά του. Μια τέτοια επίμονη προσπάθεια τήρησης συμμετριών μπορεί να καταστεί εξαιρετικά φθοροποιός, όπως το ΠΑΣΟΚ γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα. Για αυτό και το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να εγκλωβίσει τη ΝΔ στον δικό της «διμέτωπο». Κάποιες φορές είναι αρκετό να υποχρεώνεις τον αντίπαλο στην υιοθέτηση της λανθασμένης στρατηγικής. Ακόμα και αν εσύ δεν έχεις τη δική σου στρατηγική.

Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας