Πόσα ΠΑΣΟΚ υπάρχουν τελικά;

Το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου των εσωκομματικών εκλογών του ΠΑΣΟΚ επιβεβαιώνει τη δυσχέρεια των πολυσυλλεκτικών κομμάτων να συγκολλούν τις διαθέσεις των υποστηρικτών τους ως προς τις επιθυμητές πολιτικές προτεραιότητες και τις στρατηγικές των επιμέρους κοινών του κόμματος. Η κατάτμηση των ψήφων σε τέσσερις υποψηφίους που έλαβαν από περίπου 20% έως περίπου 30% μαρτυρά την ύπαρξη πολλών και διαφορετικών κοινών στην αυλή ή και εντός του «πατρικού σπιτιού» του ΠΑΣΟΚ. Τη διαφορετικότητα αυτή επιβεβαιώνουν -πέραν από τα προφίλ και τη διαδρομή των τεσσάρων υποψηφίων- και η σύνδεση της επιλογής στις χθεσινές εκλογές με διαφορετικές προτιμήσεις για το μέλλον του κόμματος. Οι έρευνες κοινής γνώμης έδειχναν ότι τον Νίκο Ανδρουλάκη προτιμούσαν εκείνοι που επιθυμούσαν αυτόνομη πορεία του ΠΑΣΟΚ, τον Χάρη Δούκα και τον Παύλο Γερουλάνο εκείνοι που έβλεπαν θετικά την προσέγγιση με άλλες δυνάμεις της Κεντροαριστεράς και την Άννα Διαμαντοπούλου εκείνοι που εκτιμούσαν την αξία της κριτικής πλην όμως συναινετικής διάθεσης έναντι της ΝΔ. Στην κάλπη βρέθηκαν όλοι τους, με μικρές μόνο διαφορές στον όγκο της κάθε ομάδας.

Και αυτή η ευκολία με την οποία το ΠΑΣΟΚ μπορεί να παίξει αυτούς τους διαφορετικούς ρόλους είναι η δυσκολία του. Πρώτον, γιατί κάθε ηγεσία -η οποία δεν μπορεί να είναι παρά μονοπρόσωπη- θα πρέπει να επιλέξει στρατηγική προτεραιότητα. Και αυτή η επιλογή θα απογοητεύσει όσους και όσες είχαν διαφορετικές προτεραιότητες. Δεύτερον, γιατί κάθε ηγεσία θα μπει στον πειρασμό να αλλάξει στρατηγική, αν η πρώτη που επέλεξε δεν είναι επιτυχής. Και η μετατόπιση αυτή θα πλήξει την αξιοπιστία του κόμματος. Αναπόδραστη η μοίρα του «ενδιάμεσου κόμματος». Κάποιοι το τραβούν προς τη μία πλευρά, κάποιοι προς την άλλη. Και αν εκείνο δεν κάνει τίποτα από τα δύο ή αν δοκιμάσει και τα δύο, άπαντες το κατηγορούν για νωθρότητα ή τυχοδιωκτισμό.

Διέξοδος θα υπάρξει μόνο όταν θα πάψει να προσλαμβάνεται πλέον ως «ενδιάμεσο κόμμα». Όταν θα νοείται πλέον ως η φυσική εναλλακτική του όποιου άλλου δικομματικού παίκτη. Γιατί τότε η στρατηγική προτεραιότητά όλων των κοινών του θα είναι καθαρή: να νικήσει τον αντίπαλο, ας πούμε τη ΝΔ, και να κυβερνήσει. Για να φτάσει όμως εκεί, το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται να μεγαλώσει αριθμητικά λίγο περισσότερο. Εχθές δεν τα κατάφερε γιατί το πλήθος όσων προσήλθαν στην κάλπη παρέμεινε στο 60% όσων το είχαν επιλέξει στις Ευρωεκλογές, δηλαδή στο ίδιο κλάσμα με αυτό των προηγούμενων εσωκομματικών εκλογών του, όταν όμως οι ψηφοφόροι του στις εθνικές κάλπες ήταν λιγότεροι. Και είναι δύσκολο να τα καταφέρει και την επόμενη Κυριακή αφενός γιατί τα κοινά του ΠΑΣΟΚ που στήριξαν επιλογές που δεν προχώρησαν στο δεύτερο γύρο δεν βλέπουν το κίνητρο συμμετοχής τους, αφετέρου πιθανότερος νικητής του δεύτερου γύρου μοιάζει ότι θα είναι ο νυν αρχηγός του κόμματος, μια εξέλιξη που θα στερήσει από το κόμμα τη -δημοσκοπική έστω- δυναμική που πάντα φέρνει μια αλλαγή στην ηγεσία ενός κόμματος.

Τελικά, η ύπαρξη «πολλών ΠΑΣΟΚ» -παρότι έμοιαζε να είναι το βασικό εφόδιό του σε αυτήν τη χρονική συγκυρία- κινδυνεύει να στερήσει από το κόμμα τη χρυσή ευκαιρία επαναφοράς του στον ρόλο του διεκδικητή της εξουσίας.

Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας