Γωνία Συντάγματος – Δολοφονική απόπειρα και έξωση των Βίττελσμπαχ

Ελένη Λετώνη

Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με πόνο, που λέει και ο λαϊκός αοιδός… Έτσι και στην περίπτωση του Όθωνα. Με τί ελπίδες, με τί προσδοκίες, με τί χαρά τον υποδεχτήκαμε νεαρό παλικάρι 17 χρονών όταν πρωτοέφτασε στην Ελλάδα το 1833! Και πώς καταλήξαμε…άστα να πάνε…

Όπως είδαμε στα προηγούμενα επεισόδια, η μοναρχία του Όθωνα είχε πολλά σκαμπανεβάσματα. Στα χρόνια του η Ελλάδα ξεκίνησε να αποκτά έστω και στοιχειώδη κρατική δομή και στρατό, ιδρύθηκε το πρώτο Πανεπιστήμιο της χώρας, ψηφίστηκε το πρώτο Σύνταγμα του ελληνικού κράτους, στην πρωτεύουσα άρχισαν να χτίζονται όμορφα κτίρια, ενώ ο Βασιλικός Κήπος και το Πεδίον του Άρεως ομόρφυναν την ερειπωμένη μέχρι πριν λίγα χρόνια πόλη του Περικλή.

Τί τα θες όμως; Ο καημός των Ελλήνων ήταν η Μεγάλη Ιδέα. Η απελευθέρωση των αλύτρωτων αδελφών και των αλύτρωτων εδαφών. Είδαμε ότι το ξέσπασμα του Κριμαϊκού Πολέμου το 1853, αρχικά ανάμεσα σε Οθωμανική Αυτοκρατορία και Ρωσία, αναζωπύρωσε τις ελπίδες των Ελλήνων για πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Το γεγονός δε ότι συνέπεσε με την συμπλήρωση ακριβώς 400 χρόνων από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, θεωρήθηκε ως σημάδι ότι είχε φτάσει επιτέλους η ώρα της εκπλήρωσης των εθνικών πόθων.

Με τί φόντα θα εκπληρώνονταν αυτοί οι πόθοι επί του πρακτέου ήταν αλλουνού παπά Ευαγγέλιο, αλλά τελoσπάντων…

Αξιόμαχο στρατό δεν είχαμε, λεφτά δεν είχαμε, συμμάχους δεν είχαμε – ούτε καν η Ρωσία δεν μας είχε εγγυηθεί κάποιο αντάλλαγμα σε περίπτωση νίκης της. Όσο για τις άλλες δύο Προστάτιδες δυνάμεις του ελληνικού κράτους (δηλαδή τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία), εκείνες συμμάχησαν με τους Οθωμανούς.

Αλλά τί να μας πουν όλα αυτά εμάς μπροστά στο γεγονός ότι συμπληρώνονταν ακριβώς 400 χρόνια από την Άλωση της Πόλης και το δίκιο ήταν με το μέρος μας; Έλα ντε…τί άλλο χρειαζόμασταν…;

Όταν πέσαμε για ακόμα μία φορά από τα σύννεφα, την άνοιξη του 1854, η πτώση έκανε εκκωφαντικό θόρυβο. Οι Αγγλογάλλοι επέβαλαν στον Όθωνα να ανακαλέσει όλα τα άτακτα σώματα στρατού που περνούσαν τα ελληνο -οθωμανικά σύνορα και επιτίθονταν στους Τούρκους και να τηρήσει αυστηρή ουδετερότητα. Κι έτσι, ο μέχρι την προηγούμενη μέρα αγέρωχος βασιλιάς μας έβαλε την ουρά στα σκέλια και υπάκουσε. Λεονταρισμοί τέλος. Δεν έφτανε όμως ο εθνικός εξευτελισμός…όχι…ακολούθησε και η αγγλο-γαλλική κατοχή, η οποία διήρκεσε σχεδόν 3,5 χρόνια.

Ο Κριμαϊκός Πόλεμος τελείωσε και εμείς ακόμα εδώ τους είχαμε – έτσι για να μας γίνει μάθημα και να μας κοπεί η όρεξη για τέτοιου είδους πρωτοβουλίες στο μέλλον…Μας έφεραν και τη χολέρα τα γαλλικά στρατεύματα, πέθαινε ο κοσμάκης σαν τις μύγες…γενικά μπορούμε να πούμε ότι η στάση που κρατήσαμε στον Κριμαϊκό Πόλεμο μας πήγε μπόμπα…

Πάντως, για να σοβαρευτούμε, όλα αυτά τα γεγονότα που αναφέραμε είχαν πολύ σημαντικές συνέπειες στην πορεία της χώρας αλλά και στην μοναρχία του Όθωνα.

Μετά τον Κριμαϊκό Πόλεμο αλλάζει άρδην το σκηνικό στην Ελλάδα, από πολλές απόψεις. Πρώτα-πρώτα παιδιά, τα λεγόμενα ξενικά κόμματα παύουν πλέον να υφίστανται. Και το λες λογικό – η απογοήτευση του κόσμου ήταν διάχυτη απέναντι και στις τρείς Προστάτιδες Δυνάμεις. Ε, και νομίζω δε θέλει πολύ για να καταλάβουμε. Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία έκαναν κανονικότατη κατοχή στη χώρα, ενώ η Ρωσία μας έγραψε ουσιαστικά στα παλιά της τα παπούτσια, αφήνοντάς μας ξεκρέμαστους…

Κανονικότατο χαστούκι από τους ομόδοξους εν Χριστώ αδελφούς, οι οποίοι μας άφησαν να ζήσουμε για ακόμα μια φορά το όνειρο μόνοι μας, δίχως καμία δέσμευση από μεριάς τους – αλλά και χωρίς να μας αποθαρρύνουν βέβαια. Άστους εκεί σου λέει και βλέπουμε. Έτσι και αλλιώς ο αντιπερισπασμός που προκαλούσαν στους Οθωμανούς τα ελληνικά αντάρτικα σώματα μόνο καλό έκαναν στους Ρώσους. Εξού και ήρθαν άρον άρον Βρετανοί και Γάλλοι να μας κόψουν τον αέρα.

Και στο τέλος τα αλυτρωτικά μας όνειρα έμεινα για ακόμα μια φορά όνειρα. Μόνο που τώρα μας ήρθε πακέτο και η ψυχρολουσία από τη συμπεριφορά των Μεγάλων Δυνάμεων. Οπότε το γεγονός ότι τα πάλαι ποτέ ξενικά κόμματα εξέλειψαν το λες και αναμενόμενο.

Άλλη άμεση συνέπεια του Κριμαϊκού Πολέμου ήταν η κατακόρυφη πτώση της δημοτικότητας του Όθωνα. Διότι πού θα το ρίχναμε το φταίξιμο για όλα; Όχι στους εαυτούς μας πάντως. Τώρα, σε τί ακριβώς μας έφταιγε ο Όθωνας – τί του καταλογίζαμε με λίγα λόγια, δεν το είχαμε πολύ ξεκάθαρο στο μυαλό μας. Ότι γενικώς όμως εκείνος έφταιγε, εκείνος έφταιγε – σίγουρα πράγματα!

Παράλληλα, μεταξύ των ετών 1859-1861 πολύ κοντά μας, στην ιταλική χερσόνησο, η ιταλική ενοποίηση προχωρούσε με γοργούς ρυθμούς. Στον αγώνα για την ιταλική ενοποίηση ο βασικός εξωτερικός εχθρός ήταν οι Αυστριακοί, με τους οποίους πολέμησαν οι Ιταλοί και κατάφεραν να τους εκδιώξουν από το μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Ιταλίας. Από κάπου και πέρα μάλιστα είχαν και τη βοήθεια Βρετανών και Γάλλων.

Οι δικοί μας εδώ έξαλλοι εν τω μεταξύ. Σου λέει εμάς γιατί δε μας βοηθούν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τους δίπλα τους βοηθούν απέναντι στην Αυστρία; Ε; Συμπέρασμα: ο Όθωνας φταίει – άχρηστος! Ξεχνούσαν βέβαια ότι κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου εμείς ήμασταν εναντίον των Αγγλογάλλων ενώ το Πεδεμόντιο ήταν σύμμαχός τους. Έλα τώρα…λεπτομέρειες!
Γενικά παιδιά, για να μην τα πολυλογούμε, όλες οι ευθύνες για την αποτυχία της πραγμάτωσης της Μεγάλης Ιδέας έπεσαν πάνω στον Όθωνα. Εν τω μεταξύ κακώς, διότι ο Όθωνας ήταν προσηλωμένος στην πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Δεν είναι ότι δεν ήθελε – κάθε άλλο. Δεν μπορούσε, παιδιά. Διότι πολύ απλά η Ελλάδα δεν είχε τα μέσα να διεκδικήσει την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Εντάξει, δεν το είχε και ο Όθωνας καθόλου, το έχουμε καταλάβει αυτό, αλλά έτσι κι αλλιώς οι συγκυρίες δεν ήταν ευνοϊκές.
Παραδείγματος χάριν, το 1861 σε μια προσπάθεια προώθησης των εθνικών διεκδικήσεων, ο Όθωνας πρότεινε τη σύναψη συμμαχίας ανάμεσα σε Ελλάδα, Μαυροβούνιο, Σερβία και Ηνωμένες Ηγεμονίες της Μολδαβίας και της Βλαχίας, ώστε να στραφούν όλες μαζί εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτή η συμμαχία ωστόσο δεν υλοποιήθηκε ποτέ, εξαιτίας αφενός δισταγμών των υπόλοιπων επίδοξων συμμάχων (κυρίως των Σέρβων) αλλά και επειδή η Μεγάλη Βρετανία ήταν κάθετα αντίθετη σε μια τέτοια περίπτωση, παραμένοντας προσηλωμένη στο δόγμα διατήρησης της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και διατήρησης εν γένει του status quo στα Βαλκάνια.

Πέρα όμως από την Μεγάλη Ιδέα και γενικότερα τα ζητήματα εξωτερικών υποθέσεων της χώρας, ο Όθωνας δεν τα πήγαινε καλύτερα στα του εσωτερικού. Δηλαδή, εδώ που τα λέμε τώρα, τα ζητούσε κι εκείνου ο οργανισμός του. Κοιτάξτε εδώ πώς μπορείς να βάλεις αυτογκόλ απ’ τα αποδυτήρια..

Στις αρχές του 1856 έληξε ο Κριμαϊκός Πόλεμος, ε και κάποια στιγμή αποχώρησαν και τα αγγλο-γαλλικά στρατεύματα κατοχής από την Ελλάδα.

Εμείς εδώ είχαμε πρωθυπουργό τον Δημήτριο Βούλγαρη. Ήταν η πρώτη φορά που ο Βούλγαρης έγινε πρωθυπουργός, αλλά δυστυχώς για την Ελλάδα, όχι και η τελευταία. Παρότι όμως ο Βούλγαρης ήταν καθαρά «βασιλική» επιλογή ήρθε σε σύγκρουση με τον Όθωνα επειδή εκείνος παρενέβαινε στο κυβερνητικό έργο. Τί είπες τώρα;! Έλα, δεν το πιστεύω! Πού να μην τους διάλεγε κιόλας τους πρωθυπουργούς ο Όθωνας τί θα γινόταν…Εδώ τους διάλεγε και δεν μπορούσε να τα βρει μαζί τους…φαντάσου…
Ε, παραιτείται ο Βούλγαρης και ο Όθωνας διορίζει πρωθυπουργό…τον πρώην υπασπιστή του, τον Αθανάσιο Μιαούλη, γιο του Ανδρέα. Η κυβέρνηση του Μιαούλη εν τω μεταξύ έμελλε να είναι η μακροβιότερη επί Όθωνος. Κατάφερε να επιβιώσει για τεσσεράμισι ολόκληρα χρόνια! Πσσς…Ρεκορ! Καλά, αυτό συνέβη προφανώς επειδή είχε την υποστήριξη των Ανακτόρων και γενικά δεν έφερνε και πολλές αντιρρήσεις η κυβέρνηση αυτή, εξού και κατάφερε να φτουρήσει.

Επί κυβερνήσεως Μιαούλη συνέβησαν και τα περίφημα «Σκιαδικά», την άνοιξη του 1859, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι ουσιαστικά αποτέλεσαν την αρχή του τέλους για τη μοναρχία του Όθωνα. Για τα Σκιαδικά έχουμε αφιερώσει ολόκληρο επεισόδιο, οπότε όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να ανατρέξει για περισσότερες πληροφορίες.

Στα τεσσεράμισι χρόνια των κυβερνήσεων Μιαούλη οι συνεχείς και εξόφθαλμες παρεμβάσεις του Στέμματος στα της κυβερνήσεως διόγκωναν όλο και περισσότερο το αντιοθωνικό ρεύμα. Κάποια στιγμή, είχε φτάσει ο Όθωνας στο σημείο να μην κάνει αποδεκτή την παραίτηση της κυβέρνησης Μιαούλη και να τη διατηρεί στην εξουσία παρά το γεγονός ότι είχε χάσει προ πολλού την πλειοψηφία.

Παράλληλα, είχαμε κι άλλο σοβαρό ζήτημα που θα έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στη μη εδραίωση της δυναστείας των Βίττελσμπαχ στην Ελλάδα – Βίττελσμπαχ ήταν η δυναστεία του Όθωνα. Ξέρω, σας βάζω δύσκολα, αλλά σκεφτείτε: εμείς λίγο Βίττελσμπαχ είχαμε και μετά Γκλύξμπουργκ – τί να πουν και οι φίλοι μας οι Εγγλέζοι πχ με τόσους βασιλιάδες και τόσες Δυναστείες; Χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα εκεί πέρα. Καλά τη βγάλαμε εμείς, παράπονο να μην έχουμε.
Επανέρχομαι – λοιπόν το άλλο ζήτημα που απασχολούσε τους πάντες ήταν η ατεκνία του βασιλικού ζεύγους. Όθωνας και Αμαλία δεν είχαν καταφέρει να αποκτήσουν παιδιά κι έτσι δεν υπήρχε προφανής διάδοχος για τον ελληνικό θρόνο – heir apparent, που λένε και πάλι οι φίλοι μας οι Εγγλέζοι. Σόρυ παιδιά που επανέρχομαι στους Άγγλους, αλλά όταν μιλάμε για βασιλιάδες ε το μυαλό πάει μόνο του…Πώς όταν λες Μίνι ακούς Μάους…ε κάπως έτσι: λες βασιλεία ακούς Μεγάλη Βρετανία.

Πάμε πάλι στα δικά μας, όλο ξεφεύγω σήμερα!

Λοιπόν θυμίζω ότι η Συνθήκη του Λονδίνου του 1832, με την οποία έγινε η επιλογή του Όθωνα για το θρόνο της Ελλάδας, προέβλεπε ότι εάν έμενε άτεκνος θα τον διαδεχόταν κάποιο από τα νεότερα αδέρφια του. Fast forward 12 χρόνια αργότερα, όταν ψηφίστηκε το Σύνταγμα του 1844, προστέθηκε ο όρος ότι όποιος διαδεχόταν τον Όθωνα θα έπρεπε να ασπαστεί το ορθόδοξο δόγμα – είπαμε το γεγονός ότι ο Όθωνας ήταν πιστός Καθολικός με καμία διάθεση να γίνει Ορθόδοξος, εδώ μας καθότανε, εδώ μας καθότανε…

Και τα χρόνια περνούσαν και διάδοχος δεν φαινόταν στον ορίζοντα. Είχαμε φτάσει στο 1850 πια όταν πήγε ο έρμος ο Όθωνας στην Βαυαρία να μιλήσει με τα αδέρφια του να δει τι μπορεί να γίνει – μην ξεχνάμε ότι τότε ήταν ήδη 14 χρόνια παντρεμένος με την Αμαλία.

Αλλά παιδιά άκρη δε βγήκε – τζάμπα το ταξίδι. Ο ένας αδερφός του του δήλωσε νέτα σκέτα ότι ορθόδοξος δε γίνεται και να το πάρει απόφαση. Ο άλλος ήταν πιο συζητήσιμος, αλλά του είπε ότι θα γινόταν ορθόδοξος μόνο όταν γινόταν βασιλιάς – όχι απλά εάν οριζόταν διάδοχος, όπως όριζε το ελληνικό σύνταγμα. Οπότε, όπως καταλαβαίνουμε, κουβάς οι διαπραγματεύσεις.

Μία πιθανή λύση στο πρόβλημα εν τω μεταξύ ήταν να επιλέξει και να ορίσει ο ίδιος ο Όθωνας τον διάδοχό του, έχοντας και τη σύμφωνη γνώμη Βουλής και Γερουσίας, αφού κανένας συγγενής του δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις. Μετά λοιπόν την αποτυχία να βγάλουν άκρη με τα αδέρφια του Όθωνα, στράφηκαν στο σόι της Αμαλίας.
Η Αμαλία είχε έναν ετεροθαλή αδερφό που τον έλεγαν Έλιμαρ. Εκεί, στις αρχές του 1851 λοιπόν, ο Έλιμαρ άρχισε να τους φαίνεται καλή περίπτωση για διάδοχος του θρόνου. Μικρή λεπτομέρεια: ο Έλιμαρ ήταν μόλις 7 ετών….είχε με την αδερφή του 25 χρόνια διαφορά. Τώρα αυτό – το ότι ήταν 7 ετών – εκείνοι το έβλεπαν ως προτέρημα να ξέρετε. Διότι σου λέει «μικρό είναι, πιο εύκολα θα αλλάξει δόγμα, απ’ ότι τα αδέρφια του Όθωνα που είναι κοτζάμ άντρες». Έλα μου όμως που τα πήρε κρανίο το σόι του γαμπρού και σου λέει «ε όχι να μας φάνε και το στέμμα μέσα απ’ τα χέρια τα ετεροθαλή αδέρφια της νύφης μας». Ναι οκ παιδιά αλλά σας το δίναμε το στέμμα και δεν το παίρνατε…

Εν τω μεταξύ, όπως έχουμε καταλάβει, τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά – καλά δεν πήγαιναν. Τώρα τί να σας πω; Δεν το έβλεπαν πώς εξελισσόταν το πράγμα; Δεν ήθελαν να πιστέψουν ότι τα πράγματα θα έφταναν μέχρι την έξωσή τους; Μπορεί. Πάντως ότι τα πράγματα πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο!

Τον Μάρτιο του 1861 έχουμε τη πρώτη συνομωσία εναντίον του Όθωνα, η οποία αποκαλύφθηκε δύο μήνες αργότερα. Σε αυτή συμμετείχαν φοιτητές, κατώτεροι αξιωματικοί και επιστήμονες και είχαν σκοπό να ωθήσουν τη φρουρά να στασιάσει ώστε να επιτεθούν μία νύχτα στα Ανάκτορα. Ωστόσο, μάλλον εξαιτίας έλλειψης σωστής οργάνωσης – ή επειδή κάποιος μιλούσε περισσότερο απ’ ότι χρειαζόταν και σε περισσότερους απ’ ότι έπρεπε… – τελικά τους κατέδωσαν και κατέληξαν να συλληφθούν.

Κι ενώ οι στρατιωτικοί φυλακίστηκαν στο Ιτς Καλέ στο Ναύπλιο και οι υπόλοιποι στην Αθήνα, σύντομα οι μεν αθωώθηκαν και οι δε απαλλάχθηκαν των κατηγοριών. Ο Όθωνας μάλιστα, μη θεωρώντας ότι η συνωμοσία αυτή άξιζε να τον ανησυχήσει, έφυγε για το εξωτερικό – πήγε να κάνει τα λουτρά του στας Ευρώπας το χρυσό μου – και άφησε την Αμαλία στο πόδι του, ως Αντιβασίλισσα – κλασσικά εικονογραφημένα.

Μάλιστα, σηκώθηκε κι έφυγε πριν βγει άκρη. Δηλαδή όταν γινόταν η δίκη των στρατιωτικών που συμμετείχαν στη συνομωσία και τελικά αθωώθηκαν, ο Όθωνας απουσίαζε. Τόσο χαλαρό τυπάκι ο δικός μας…
Όσο έλειπε το αγόρι όμως έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον της βασίλισσας. Διότι ο Όθωνας μπορεί να την είχε πάρει χαλαρά τη φάση, άλλοι όμως όχι.

Έτσι, ένα ωραίο φθινοπωρινό βραδάκι των αρχών Σεπτεμβρίου του 1861, εκεί γύρω στις 9, η Αμαλία επέστρεφε έφιππη στα Ανάκτορα συνοδευόμενη από μία Κυρία επί των Τιμών και ακολουθούμενη από τον αρχιιπποκόμο Μινδάνερ. Και καθώς πλησίαζε στα Ανάκτορα (στη σημερινή Βουλή μιλάμε τώρα, έτσι;) δέχτηκε πυροβολισμό από έναν νεαρό ο οποίος στεκόταν απέναντι – περίπου εκεί όπου χτίστηκε αργότερα το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας. Ο παρ’ ολίγον δολοφόνος ήταν νωρίτερα σε ένα ζαχαροπλαστείο στη σημερινή οδό Σταδίου και μόλις άκουσε το άλογο της βασίλισσας να πλησιάζει ανηφόρισε τη σημερινή οδό Βασιλέως Γεωργίου Α΄, στάθηκε στη γωνία απέναντι από τα Ανάκτορα και πυροβόλησε.

Ο νεαρός αστόχησε και τον συνέλαβαν αμέσως, δίχως να προβάλλει αντίσταση. Ο επίδοξος δολοφόνος της Αμαλίας ήταν φοιτητής, ονομαζόταν Αριστείδης Δόσιος και ήταν γιος ανώτερου υπαλλήλου. Ο νεαρός Δόσιος μάλιστα ήταν συνεργάτης της εφημερίδας «Μέλλον της Πατρίδος», που ήταν μία από τις δύο εφημερίδες που είχαν οι συνωμότες για τους οποίους μιλήσαμε νωρίτερα.

Διαβάζουμε στις εφημερίδες της εποχής:
«Η σφαίρα του πιστολιού διήλθε πλησίον της Βασιλίσσης χωρίς να προσβάλη ουδένα»

Τον Δόσιο, μετά τη σύλληψή του, τον πήγαν στο υπουργικό συμβούλιο, το οποίο είχε συγκληθεί άρον άρον. Εκεί ο νεαρός ομολόγησε την πράξη του, λέγοντας ότι ήθελε να σκοτώσει τη βασίλισσα καθώς θεωρούσε ότι με αυτό τον τρόπο θα γκρέμιζε μια και καλή την τυραννία της πατρίδας.
Φαίνεται εν τω μεταξύ ότι ο Δόσιος αντιπροσώπευε μεγάλο μέρος της νεολαίας, που βρισκόταν σε αναβρασμό και ανησυχούσε έντονα για το μέλλον. Μπορεί από τις ανακρίσεις να μην προέκυψε ότι υπήρχαν συνένοχοι αλλά από την άλλη μεριά οι φίλοι του Δόσιου δεν φάνηκε να απορρίπτουν μετά βδελυγμίας την δολοφονική απόπειρα εναντίον της βασίλισσας…

Μην ξεχνάμε ότι γεγονότα όπως τα λεγόμενα «Σκιαδικά», τα οποία είχαν εκδηλωθεί δυο χρόνια νωρίτερα και είχαν προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση, ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τις αντιδυναστικές τάσεις που είχαν φουντώσει μετά το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου και της αγγλο-γαλλικής κατοχής.

Ο Δόσιος λοιπόν, αφού ομολόγησε την πράξη του, φυλακίστηκε στον διαβόητο Μεντρεσέ, στην Πλάκα, όπου παρέμεινε κρατούμενος σε αυστηρή απομόνωση.

Το κτίριο του Μεντρεσέ ήταν χτισμένο κατά τον 17ο αιώνα και αποτελούσε ιεροδιδασκαλείο και σπουδαστήριο κατά την οθωμανική περίοδο, ενώ από τα χρόνια της Επανάστασης κι έπειτα λειτουργούσε ως φυλακή και τόπος εκτελέσεων. Χαρακτηριστικός ήταν ο μεγάλος πλάτανος που υπήρχε στο προαύλιο. Λέγεται μάλιστα ότι η φράση «χαιρέτα μου τον Πλάτανο» προέρχεται από όσους αποφυλακίζονταν από τον Μεντρεσέ και την έλεγαν σε εκείνους που έμεναν πίσω, εννοώντας ότι γλίτωσαν το κρέμασμα.

Πίσω στον Δόσιο λοιπόν, ο οποίος παραπέμφθηκε σε δίκη, που έλαβε χώρα στις 15 Νοεμβρίου στο Κακουργιοδικείο Αθηνών. Λόγω της μεγάλης προσέλευσης του κόσμου μάλιστα η είσοδος επιτρεπόταν μόνο σε όσους είχαν εισιτήριο εισόδου – όπως ακριβώς συνέβη 61 χρόνια αργότερα, στη Δίκη των Έξι.

Την δίκη του Δόσιου κάλυψαν όχι μόνο ελληνικά αλλά και ξένα μέσα. Να τι έγραφαν μερικά από αυτά.

«Ο εισαγγελεύς απεμάκρυνεν από το σώμα των ενόρκων πάντα άνδρα έχοντα παιδεία τινά, και το συνέταξε κατά την θέλησίν του».
«Άπαντες οι ένορκοι ούτοι εισί χωρικοί και αδαείς γραμμάτων. Δεν ήτο δυνατόν άραγε να καταρτισθή το δικαστήριον εκ καλυτέρων και μάλλον γραμματισμένων ενόρκων, οίους απήττει η σοβαρά και πρωτάκουστος αύτη δίκη;»

Κατά τη διάρκεια της δίκης, προσπάθησαν ουσιαστικά να βγάλουν τον Δόσιο τρελό – νοητικά διαταραγμένο. Ο ίδιος πάντων παρέμενε ψύχραιμος καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Η απόφαση βέβαια ήταν αναμενόμενη. Ο Δόσιος καταδικάστηκε σε θάνατο με τόπο εκτέλεσης την πλατεία του Θησείου. Η Αμαλία όμως αποφάσισε να του δώσει χάρη, κι έτσι η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια. Τα γεγονότα των επόμενων μηνών θα άλλαζαν ξανά τη μοίρα του Δόσιου, εξαιτίας της έξωσης του βασιλικού ζεύγους. Μία από τις πρώτες κινήσεις της προσωρινής κυβέρνησης ήταν να ακυρώσει τις κατηγορίες όσων διώκονταν για πολιτικά εγκλήματα, με αποτέλεσμα ο Δόσιος να αποφυλακιστεί.

Κι ενώ, η δολοφονική απόπειρα εναντίον της βασίλισσας φάνηκε να αναστέλλει για λίγο το αρνητικό κλίμα που επικρατούσε εναντίον της δυναστείας, δεν ήταν αρκετή για να ανατρέψει μια κατάσταση η οποία σιγόβραζε επί χρόνια και όλα έδειχναν ότι είχε φτάσει στο μη περαιτέρω.

Ο Όθωνας γύρισε από το ταξίδι του στις 16 Οκτωβρίου 1861, 40 μέρες μετά τη δολοφονική απόπειρα εναντίον της Αμαλίας, κι έφτασε σε μία χώρα που όσο περνούσε ο καιρός γινόταν όλο και πιο εχθρική απέναντί του.

Μεσολόγγι, Πάτρα, Τρίπολη, Ναύπλιο και Σύρος αποτελούσαν πλέον επαναστατικές εστίες, όπου νέα κόμματα και τοπικές φρουρές βρίσκονταν σε συνεργασία και ο στόχος τους πλέον ήταν να καταφέρουν να οργανωθούν μεταξύ τους αλλά και με την Αθήνα, ώστε να προκαλέσουν την βίαιη ανατροπή του Όθωνα και της Αμαλίας.

Ο Όθωνας εν τω μεταξύ, ενώ καταλάβαινε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά- τί «κάτι» δηλαδή…εδώ γινότανε χαμός, τί να λέμε τώρα.. – δεν έδωσε τη απαιτούμενη προσοχή και βαρύτητα στην κατάσταση – είπαμε, δεν τον έλεγες και αητό τον Όθωνα…

Οπότε θεώρησε ότι εάν άλλαζε την κυβέρνηση του Αθανασίου Μιαούλη με μία κυβέρνηση που να έχει στην ηγεσία της ένα πρόσωπο γενικής αποδοχής, όπως ήταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης, η κρίση θα εκτονωνόταν και όλα καλά και όλα ωραία… Αμ δε!

Διότι ναι μεν ο Κανάρης δέχτηκε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης αλλά κυβέρνηση τελικά δεν κατάφερε να σχηματίσει.

Απ’ τη μία μεριά είχε τους υπόλοιπους αρχηγούς της αντιπολίτευσης που άλλα ήθελε ο ένας και άλλα ο άλλος. Από την άλλη μεριά είχε και τον Όθωνα – που όλοι έχουμε καταλάβει ότι δεν ήταν και ο πιο εύκολος άνθρωπος για να συνεργαστεί κανείς…

Ο Κανάρης κατέθεσε στον Όθωνα ένα υπόμνημα στο οποίο υπήρχαν 8 όροι συνολικά, προκειμένου να αναλάβει την πρωθυπουργία. Ζητούσε, παραδείγματος χάριν, να γίνουν ελεύθερες και γνήσιες εκλογές, τους υπουργούς να τους επιλέγει ο πρόεδρος της κυβέρνησης και ο βασιλιάς να υπογράφει δίχως καθυστέρηση τα κυβερνητικά διατάγματα, ακόμα και αν διαφωνεί με αυτά, να σέβεται τις συνταγματικές διατάξεις περί ευθύνης και την κατοχύρωση της ελευθεροτυπίας.

Ναι, ναι , ναι ξέρω…όλα αυτά μοιάζουν αυτονόητα. Ναι…ΔΕΝ ΗΤΑΝ. Και θέλω λίγο να μαντέψουμε πώς το πήρε ο Όθωνας…Ε ναι, καλά δεν το πήρε…Αρχικά συμφώνησε αλλά τελικά το πήρε πίσω…Αυτό το παιδί…ποιο παιδί δηλαδή, 47 χρονών είχε φτάσει…τελωσπάντων.

Έτσι, εκεί που βγήκε απ’ τα Ανάκτορα ο Κανάρης περιχαρής και ανακοίνωσε ότι «η πατρίς εσώθη», μόλις ο σχηματισμός κυβέρνησης ναυάγησε, κλείστηκε στο σπίτι του και δε δεχόταν κανέναν.

Εν τω μεταξύ το αντιδυναστικό ρεύμα φούντωνε…Ο Όθωνας το μόνο που βρήκε να κάνει ήταν να αντικαταστήσει την κυβέρνηση Μιαούλη με κυβέρνηση της οποίας ηγείτο ο γιός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Γενναίος. 

Ο καημένος ο υιός Κολοκοτρώνης επειδή το έβλεπε το έργο υπέβαλε την παραίτησή του όχι μία αλλά δύο φορές, αλλά ο Όθωνας ανένδοτος – εδώ θα μείνεις σου λέει, δεν πας πουθενά! Πού να ψάχνουμε για άλλο πρωθυπουργό τώρα; Με κουράσατε πια – δε φτάνει που σας κάνω πρωθυπουργούς, έχετε και άποψη…Έλεος δηλαδή! Ε, αυτή έμελλε να είναι και η τελευταία κυβέρνηση επί των ημερών του Όθωνα.

Και τα πράγματα συνέχιζαν να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο. Επαναστατικά κινήματα ξεκίνησαν να ξεσπούν το ένα μετά το άλλο. Τον Φεβρουάριο του 1862 στασίασε η φρουρά του Ναυπλίου. Η κυβέρνηση ωστόσο αντέδρασε άμεσα και αποτελεσματικά, κι έτσι τα πράγματα δεν βγήκαν εκτός ελέγχου. Ο Όθωνας έδωσε αμνηστία σχεδόν σε όλους όσους είχαν αναμειχθεί στην εξέγερση του Ναυπλίου, σε μια προσπάθεια να ηρεμήσουν τα πνεύματα.

Ελπίζοντας να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος και να αποκαταστήσουν το κύρος τους, Όθωνας και Αμαλία αποφάσισαν να κάνουν μία περιοδεία στην περιφέρεια. Θεωρούσαν ότι με αυτό τον τρόπο θα δινόταν ένα boost στην δημοτικότητά τους και θα έπαιρναν τον κόσμο με το μέρος τους. Αλλά ήταν πια αργά, αγάπη μου γλυκιά.

Όθωνας και Αμαλία λοιπόν ξεκίνησαν την 1η Οκτωβρίου το τουρνέ, με τον ατμοδρομώνα Αμαλία. Δεν πρόλαβαν να περάσουν 3 μέρες όμως και στασίασε η φρουρά της Βόνιτσας, στην Ακαρνανία. Η εξέγερση εξαπλώθηκε ταχύτατα και οι στρατιωτικές φρουρές συντάχθηκαν με την εξέγερση η μία μετά την άλλη.
Στις 10 Οκτωβρίου πιά το κίνημα επικράτησε και στην Αθήνα όπου εκδόθηκε προκήρυξη με την οποία ο Όθωνας κηρυσσόταν έκπτωτος.

«Τὰ δεινὰ της Πατρίδος ἔπαυσαν. Ἅπασαι αἱ ἐπαρχίαι καὶ ἡ Πρωτεύουσα συνενωθεῖσαι μετὰ τοῦ Στρατοῦ ἔθεσαν τέρμα εἰς αὐτά, ὡς κοινὴ ἔκφρασις τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ὁλοκλήρου κηρύττεται καὶ ψηφίζεται:

Ἡ Βασιλεῖα τοῦ Ὄθωνος καταργεῖται. Ἡ Ἀντιβασιλεία τῆς Ἀμαλίας καταργεῖται.

Προσωρινὴ Κυβέρνησις συνιστᾶται ὅπως κυβερνήσῃ τὸ Κράτος μέχρι συγκαλέσεως τῆς Ἐθνικῆς Συνελεύσεως συγκειμένη ἐκ τῶν ἑξῆς πολιτῶν: Δημητρίου Βούλγαρη, Κωνσταντίνου Κανάρη, Μπενιζέλου Ρούφου.»

Ο Όθωνας με την Αμαλία διέκοψαν την περιοδεία τους και έφτασαν στα ανοιχτά του Πειραιά το μεσημέρι της 11ης Οκτωβρίου αλλά ήταν πια αργά. Ο Όθωνας είχε χάσει τον θρόνο του. Το επόμενο πρωί, στις 12 Οκτωβρίου 1862 ο Όθωνας φορώντας τη φουστανέλλα του, αποβιβάστηκε από τον ατμοδρομώνα Αμαλία και επιβιβάστηκε στη βρετανική φρεγάτα που θα τον μετέφερε μαζί με την σύζυγό του εκτός Ελλάδας. Τα τελευταία λόγια που απηύθυνε προς τους Έλληνες ήταν τα εξης:

«Έλληνες!

Πεπεισμένος ότι μετά τα τελευταία συμβάντα, άτινα έλαβον χώραν εις διάφορα μέρη του Βασιλείου και ιδίως εις την Πρωτεύουσαν, η περαιτέρω εν Ελλάδι διαμονή μου κατά την στιγμήν ταύτην ηδύνατο να φέρη τους κατοίκους αυτής εις ταραχάς αιματηράς και δυσκόλους να καταβληθώσιν, απεφάσισα ν’ αναχωρήσω εκ του τόπου τούτου, τον οποίον ηγάπησα και εισέτι αγαπώ, και προς την ευημερίαν του οποίου από τριακονταετίας σχεδόν ούτε φροντίδων, ούτε κόπου εφείσθην.

Αποφεύγων πάσαν επίδειξιν, είχον προ οφθαλμών μόνον τα αληθή της Ελλάδος συμφέροντα και πάσαις δυνάμεσι προσεπάθησα να προαγάγω την υλικήν και ηθικήν αυτής ανάπτυξιν, επιστήσας ιδίως την προσοχήν μου εις την αμερόληπτον της δικαιοσύνης απονομήν. Οσάκις δε επρόκειτο περί των κατά του προσώπου Μου πολιτικών εγκλημάτων, έδειξα πάντοτε μεγίστην επιείκειαν και λήθην των πεπραγμένων.

Επιστρέφων εις την γήν της γεννήσεώς Μου, λυπούμαι αναλογιζόμενος τας συμφοράς, υφ’ ών επαπειλείται η προσφιλής μου Ελλάς εκ της νέας πλοκής των πραγμάτων, και παρακαλώ τον εύσπλαχνον Θεόν ν’ απονέμη πάντοτε την χάριν Του εις τας τύχας της Ελλάδος.».

Και κάπως έτσι έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο της Ιστορίας του ελληνικού κράτους. Αλλά stay tuned γιατί…οι Βίττελσμπαχ έφευγαν, οι Γκλύξμπουργκ έρχονταν.

Εγγραφή στο Newsletter