Αγκελα Μέρκελ: Ξηρότητα

Μιχάλης Τσιντσίνης - Καθημερινή

Ο δημοσιογράφος την παρακινεί. Τώρα, της λέει, που είστε ελεύθερη από τους καταναγκασμούς του αξιώματός σας, μπορείτε να γίνετε πιο σαφής. Εκείνος της ζητάει να μιλήσει λίγο έξω από τα δόντια για τον Τραμπ. Αλλά η Μέρκελ είναι σαφής μόνο για την επιμονή της να είναι εγκρατής. Δεν είναι του στυλ της να μιλάει ωμά, παραδέχεται. «Εχω μάθει, ίσως επειδή με διαμόρφωσε η εποχή της Ανατολικής Γερμανίας, να διαβάζω πίσω από τις γραμμές». Την υποτιθέμενη «ευθύτητα» δεν τη θεωρεί πολιτική αρετή.

Τι θεωρεί αρετή; Την αυτοσυγκράτηση. Να ξεσπάς τον θυμό σου στον τοίχο του γραφείου σου και να μην τον εξωτερικεύεις στην κοινή γνώμη, θα πει σε άλλο σημείο στη συνέντευξή της στον «Σπίγκελ». Να μη φέρεσαι δηλαδή σαν τους άνδρες, που τα παίρνουν στην πολιτική όλα προσωπικά και σπαταλιούνται σε κοκορομαχίες.

Η διακυβέρνηση της Μέρκελ είχε αυτά τα χαρακτηριστικά, που βρίσκει κανείς και στα απομνημονεύματά της. Οι περισσότεροι στη θέση της θα εκμεταλλεύονταν τις εμπειρίες τους σαν αφηγηματικό θησαυρό. Δεκαέξι χρόνια στο τιμόνι μιας από τις πιο ισχυρές χώρες στον κόσμο, είδε πολλούς ηγέτες να έρχονται και να φεύγουν από μπροστά της. Έζησε την ιστορία καθώς γραφόταν σε κλειστά δώματα. Κι όμως, αυτό που παραδίδει διαβάζεται στο μεγαλύτερο μέρος του περισσότερο σαν κατάλογος πεπραγμένων παρά σαν διεισδυτικό αφήγημα για την αθέατη πλευρά των γεγονότων και τα πρόσωπα που τα διαμόρφωσαν.

Η διακυβέρνηση ως επιστήμη, χωρίς μαγεία.

Η Μέρκελ γράφει όπως κυβέρνησε: με αυτοσυγκράτηση, με φόβο μήπως αφήσει να βγει στην επιφάνεια κάποιο συναίσθημα, με υπηρεσιακή ξηρότητα μόνο για τα σημαντικά – όχι για τα «προσωπικά». Ετσι προσπάθησε και να ασκεί πολιτική – μόνο έπειτα από εξαντλητική διαβούλευση, χωρίς εξάρσεις, χωρίς ρίσκα. Βήμα βήμα και χαμηλόφωνα.

Ο απόλυτος έλεγχος του θυμικού και η πίστη ότι η πολιτική είναι κάτι σαν επιστήμη που ασκείται καλώς όταν επαφίεται μόνο στον ορθό λόγο –και όχι στην υπερχειλή «τεστοστερόνη» της εξουσίας– ήταν όντως η αρετή της μερκελικής εποχής. Η αρετή και η κατάρα της.

Αυτό που ακόμη δεν φαίνεται να συνειδητοποιεί η Μέρκελ είναι ότι η πολιτική στη δημοκρατία δεν μπορεί να τελεσφορήσει χωρίς μύθο και γοητεία. Η δημοσιονομική πειθαρχία, ας πούμε, είναι στόχος ορθολογικός και αναγκαίος. Αλλά καμία κοινωνία –πόσο μάλλον μια πολυεθνική κοινότητα όπως αυτή της Ε.Ε.– δεν συσπειρώθηκε ποτέ πίσω από έναν αριθμό.

Το υπόδειγμα της λιγομίλητης «νοικοκυροσύνης» ταίριαζε στη γερμανική κουλτούρα, γι’ αυτό και έμεινε για τόσα χρόνια πλειοψηφικό. Η δημοκρατία όμως δεν μπορεί να λειτουργήσει σε αφηγηματικό κενό – χωρίς μεγάλες συγκινήσεις, χωρίς «αλιείς» ψυχών. Στο τέλος η μαύρη μαγεία των απλοϊκών συνθημάτων και των εύφλεκτων συναισθημάτων παίρνει την εκδίκησή της από την ασυγκινησία. Ακόμη και στη Γερμανία.

SHARE:

Εγγραφή στο Newsletter